دوست مسافران دشمن تاکسی‌ها

می‌گوید نامش «شیراز» است و از پدربزرگ ایرانی‌اش به ارث رسیده است اما چهره و لهجه انگلیسی/ آفریقایی‌اش شباهتی با ایرانی‌ها ندارد.
از دو سال قبل در سانفرانسیسکو مشغول به کار است و گاه در میانه روز با تویوتای پیریوس جدید خودش مسافر هم جا‌به‌جا می‌کند. با Uber، اپلیکیشن موبایلی که با آن من هم توانستم یکی از مسافران «شیراز» باشم. از زمانی که از روی اپلیکیشن Uber درخواستم را ثبت کردم تا زمانی که «شیراز» من را سوار کرد کمتر از سه دقیقه طول کشید. 

Uber پیش از آنکه او برسد عکس خودش و ماشینش را به من نشان داد و حتی روی نقشه مکان دقیق او و زمان رسیدن به من را نیز مشخص کرد. وقتی محل سوار شدن و مقصد را مشخص کردم این امکان هم وجود داشت که نرخ معمول این مسیر را بشکنم. به نوعی با نرخی پایین‌تر، سفر درون شهری‌ام را بین رانندگان مختلفی که از Uber استفاده می‌کردند به حراج بگذارم. این امکان هم وجود داشت که حتی مسیر سفرم را بین مسافران دیگر تقسیم کنم به این ترتیب هزینه سفر را کاهش دهم.

در هنگام پیاده شدن هیچ پولی رد و بدل نمی‌شود چراکه هر مسافر پیش از آغاز سفر کارت اعتباری خودش را به Uber می‌دهد و این شرکت از آن طریق پس از برداشتن سهم 50 درصدی خود مابقی را به حساب راننده واریز می‌کند. Uber با همین ایده ساده تنها طی ۴ سال به یک شرکت ۱۵ میلیارددلاری با ارائه سرویس در ۴۵ کشور و بیش از ۱۰۰ شهر بزرگ جهان تبدیل شده است.

دشمن تاکسی‌ها 
همین ایده ساده حالا دشمن بزرگ تاکسی‌های سانفرانسیسکو (جایی که دفتر Uber در آنجا قرار دارد) شده است. به گفته بسیاری از ساکنان این شهر از یک سال پیش تاکنون حکومت بلامنازع تاکسی‌ها در این شهر را بر هم زده است. یک رقیب تازه نفس که انحصار رانندگان تاکسی را شکسته و مجبور شده آنها هم در نوع سرویس‌دهی و هم در قیمت‌های خود تجدید نظر کنند. 

فضای رقابتی که Uberو بعد از آن اپلیکیشن‌های مشابهی چون Lyft و Sidecar و Haxi ایجاد کرده‌اند اتحادیه تاکسیداران و برخی مقامات شهری را به شدت آشفته کرده است. با این حال حذف پرداخت از داخل تاکسی شاید یکی از بزرگ‌ترین‌ مزیت‌های این سرویس است. جایی که دیگر نه نیازی به کشیدن کارت یا دادن اسکناس است. 

Uber و سپس رقیب جدی آن Lyft به شدت روی قیمت‌های حمل‌و‌نقل با تاکسی در شهرهای مختلف تاثیر گذاشته‌اند. آنها باعث شده‌اند که تاکسی‌ها هم قیمت‌های خود را متعادل‌تر کنند هر چند در مقاطعی از سال مثل هالووین یا عید پاک که تقاضا برای حمل‌ونقل بیشتر می‌شود، Uber برای جذب رانندگان بیشتر به این سرویس قیمت‌های خود را افزایش داده است. 

از کجا به کجا 
Uber در سال ۲۰۰۹ توسط Garrett Camp و Travis Kalanick پایه‌گذاری شد. آنها اولین بار به‌طور رسمی این سرویس را در سانفرانسیسکو راه‌اندازی کردند و اپلیکیشن موبایل آن را هم برای آی‌فون و هم برای اندروید عرضه کردند. 

ایده فوق‌العاده آنها خیلی زود از سوی سرمایه‌گذاران بزرگ «سیلیکون ولی» مورد توجه قرار گرفت و میلیون‌ها دلار در مقاطع مختلف به مجموعه سرمایه‌گذاری اولیه آن اضافه شد. به‌طوری که تنها دو سال پس از آغاز سرمایه آن به ۴۹ میلیون دلار رسید. Uber بلافاصله پس از دریافت این سرمایه‌گذاری‌ها توسعه خود را به خارج از آمریکا هم رساند. فرانسه و پاریس نخستین جاهایی بودند که Uber به آنها وارد شد. 

در میان استقبال گسترده مردم از این سرویس کانادا هم به کشورهای تحت پوشش Uber اضافه شد. در آن زمان مدیران این استارت‌آپ موفق آمارهایی را منتشر کردند که نشان می‌داد در تورنتو به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۱.۹ تاکسی وجود دارد. در ماه جولای ۲۰۱۲ این شرکت به لندن وارد شد و کار خود را با ۹۰ راننده مرسدس، بی‌ام‌و و جگوار شروع کرد و خیلی زود چالشی بزرگ برای تاکسی‌های مشهور لندنی به وجود آورد. در همین سال آنها در سیدنی هم آغاز به کار کردند. یک سال بعد شرق آسیا و سنگاپور و سپس کره جنوبی را هدف قرار دادند و سپس به چین و پکن رسیدند. 

روزنامه USA Today در سال ۲۰۱۳ این شرکت را بهترین شرکت سال انتخاب کرد. همین حجم موفقیت‌ها و آینده مثبت آن است که بسیاری از سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در این شرکت ترغیب کرده است.  از جمله آنها مارک اندرسون سرمایه‌گذار مشهور و عضو هیات مدیره فیس‌بوک است که همین چند روز قبل هم خود را از سرویس رو به افولی چون eBay کنار کشید و حالا خود را به یک سرمایه‌گذار اصلی Uber تبدیل کرده است. او پیش از این به CNET گفته بود Uber نرم‌افزاری است که تاکسی‌ها را می‌خورد. 

مخالفان 
Uber به‌رغم رشد فوق‌العاده و غیر‌منتظره‌اش با انبوهی از اعتراض‌ها، شکایت‌ها و بحران‌ها هم روبه‌رو بوده است. 

همین چند روز قبل اعلام شد که یکی از مبتلایان به ابولا - بیماری مسری خطرناکی که این روزها آمریکایی‌ها را بسیار نگران کرده است - در نیویورک از Uber برای گرفتن تاکسی و رفتن به بیمارستان استفاده کرده است. پیش از این نیز مخالفان Uber که عمدتا اتحادیه تاکسیداران یا مسوولان حمل‌ونقل شهری بوده‌اند از مردم خواسته بودند از این سرویس استفاده نکنند چراکه رانندگان Uber نه آموزشی می‌بینند و نه اصول ایمنی را رعایت می‌کنند. 

در بروکسل حجم مخالفت‌ها عملا به تعطیلی Uber هم رسید و در حال حاضر هم تعداد زیادی شکایت و دشمن برای این سرویس جدید ایجاد شده است. آنچه مشخص است این سرویس روی بازاری دست گذاشته که پیش از این در بسیاری از کشورها در انحصار تاکسی‌های خاص بوده است و بدون هیچ رقیبی مشغول به فعالیت بوده‌اند. این انحصار حالا شکسته است و Uber برای کاهش حجم انتقاد‌ها تجربه‌های زیادی آموخته است. مهم‌تر اینکه ماشین‌های مورد استفاده Uber همه باید خودروهای نو و تمیز باشند. 

از سوی دیگر بسیاری از رانندگانی که برای Uber کار می‌کنند لزوما یک مسافرکش تمام وقت نیستند. بسیاری از آنها در کنار کارهای دیگر خود بخشی از وقتشان را هم به جابه‌جا کردن مسافر اختصاص می‌دهند. به همین دلیل مخالفت با Uber چندان هم ساده نیست چراکه به دلیل کاهش قیمت، جابه‌جایی مسافران عملا محبوب آنها است و به همین دلیل مقامات شهری هم نمی‌توانند به سادگی آن را کنار بگذارند. این سرویس عملا استفاده از خودروهای تک‌سرنشین برای حمل‌و‌نقل مسافران را جزو مزیت‌های خود دارد ضمن اینکه شناسایی هویت مسافران و مسافربران هم از جمله نقاط قوت آن است. 

Uber در ایران؟ 
سیستم حمل‌و‌نقل در تهران به شکل ویژه‌ای متفاوت از بسیاری از کشورها است. حجم بالای مسافرکش‌ها عملا سال‌ها است انحصار تاکسی‌ها را در ایران شکسته است، هر چند کم و بیش اعتماد عمومی به تاکسی‌ها همچنان در سطح بالایی است. با این حال فضای حمل‌ونقل ایران برای راه‌اندازی سرویسی شبیه Uber بسیار مهیا است و شاید از همین رو است که هم‌اکنون تلاش‌هایی برای ارائه سرویس‌های موبایلی حمل ونقل با تاکسی در حال انجام است که شاید طی ماه‌های آینده نمونه‌های عینی آن را ببینیم.

با سرعت گرفتن اینترنت روی موبایل و افزایش حجم گوشی‌های هوشمند حالا جا برای سرویس‌هایی از این دست باز شده است. سادگی پرداخت و راحتی گرفتن تاکسی در شهر شلوغی چون تهران یا دیگر شهرهای ایران مزیت‌های فراوانی را برای مسافران و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای ارائه‌دهندگان چنین سرویس‌هایی ایجاد می‌کند.