شنبه, ۰۱ آذر ۱۳۹۳
۱۹:۱۸
۵۳
چند وقتی است، موضوعی با نام Net Neutrality به یک موضوع اصلی و چالشی در حوزه جامعه‌شناسی اینترنت و فضای مجازی تبدیل شده است؛ مبحثی چالشی که طرفداران آن بر این باورند که اینترنت بنا به ذات خود، باید آزاد و به دور از هر گونه مداخله‌ای باشد که طی آن به ویژگی آزاد محور آن خدشه وارد شود.
این جنبش اکنون بیش از یک سال است به خصوص در کشورهای اروپایی و ایالات متحده مد نظر قرار گرفته است. هم اکنون پتیشن‌های در همین راستا در فضای مجازی به راه افتاده که از کنگره ایالات متحده، تقاضای تصویب قانونی برای حمایت از بی‌طرفی اینترنتی دارد. اما صرف‌نظر از ماهیت و کیفیت این جنبش و همچنین موضوعیت آن، نکته اساسی در اینجاست که با برخورد با مطرح شدن موضوع Net Neutrality اولین سؤالی که به ذهن مخاطب می‌رسد، این است که مگر اینترنت در آن سوی دنیا نیز با محدودیت و مداخله مواجه است؟
واقعیت این است که هرچند اینترنت به خودی خود، ابزاری است که آزادی، بخش مهمی از مشخصات آن را تعیین می‌کند، کنترل بر اینترنت با هر هدف و مقصودی، چیزی است که در سراسر دنیا وجود دارد و اعمال می‌شود. آنچه این اعمال کنترل را از خطه‌ای به خطه دیگر متفاوت و متمایز می‌سازد، موضوع نوع و درجه اعمال کنترل است و نه اصل وجودی آن. بر همین مبناست که اساسا به راه افتادن جنبشی با نام Net Neutrality یا بی‌طرفی اینترنتی معنا و موضوعیت می‌یابد.
از سوی دیگر، باید به این مسأله پرداخت که موضوع کنترل بر اینترنت تنها موردی مربوط به دولت‌ها هم نیست. در بسیاری از موارد، این دولت‌ها نیستند که کنترل خود را بر اینترنت اعمال می‌کنند، بلکه شرکت‌های مشغول به کسب و کار در اینترنت این موضوع را در دستور کار خود دارند و البته با روش‌ها و متد‌های پیچیده‌ای که دریافت آن برای هر کسی امکان پذیر نیست.
بارز‌ترین وجه این موضوع را می‌توان در ماجرایی دید که اخیرا برای شرکت Netflix رخ داده است. این شرکت که مشغول تولید محتوای Media برای آمریکای شمالی و جنوبی و بخش‌هایی از اروپاست ـ همانند یوتیوب با دامنه‌ای محدود‌تر ـ به تازگی گزارشی ۲۵۶ صفحه‌ای به دولت ایالات متحده ارائه کرده که طی آن، با ادله‌ای خواستار آن شده که پروژه کابل نوری Time Warner ـ یکی از پروژه‌های عظیم خط انتقال داده‌ها ـ به دست شرکت Comcast سپرده نشود.
اما مشکل Netflix با Comcast اینجاست که گویا این شرکت، که یکی از غول‌های خدمات‌رسانی اینترنت در ایالات متحده است، اخیرا با زد و بند‌هایی اقدام به مدیریت حساب شده پهنای باند اینترنت می‌کند. به این طریق که پهنای باند برخی از ISPها به گونه‌ای در سرعت مدیریت می‌شود که به شرکت‌ها و وب‌سایت‌هایی که عملا با این شرکت وارد مذاکره می‌شوند، خدمات و سرعت بهتری می‌دهد.
بر همین اساس Netflix عنوان کرده است، این امر منجر به آن شده که خدمات Netflix برای Stream کردن ویدئو با مشکلات اساسی بر روی برخی از ISPها مواجه شود که در نهایت سود و کسب و کار این شرکت را به مخاطره می‌اندازد.
این امر حاکی از آن است که اکنون دنیای اینترنت بنا به وضعیت خاص خود، درگیر زد و بند‌ها و مراودات اغلب خارج از عرفی است که اساسا در کارکرد و کارویژه این ابزار جهانی تعریف نشده است. اگر تا پیش از این، تنها مداخله دولت‌ها در اینترنت موضوع اصلی بود، اکنون باید بازی‌های پیچیده و نا‌جوانمردانه شرکت‌های خدمات‌رسان را نیز به این مقوله اضافه کرد.
غرض آنکه متأسفانه اینترنت تقریبا در هیچ جای دنیا آن گونه که تصور می‌شود آزاد نیست. درصد آزادی اینترنت را باید در حالت نسبی سنجید و نه مطلق و این موضوع است که اکنون مورد اعتراض جنبش Net Neutrality قرار گرفته است.
اما بحث اخیر به ویژه در مورد کشورهایی که سرعت اینترنت در آنجا پایین‌تر است، از اهمیت بالاتری برخوردار است. کاربران اینترنت در این کشور‌ها به شکل پیش فرض با مشکلات ناشی از سرعت گریبانگیر بوده و ساز و کارهای پیچیده‌ای که بین شرکت‌های خدمات‌رسان و مسئولان ذیربط در حوزه فضای مجازی و اینترنت برقرار است، بی‌طرفی اینترنتی را تا حد زیادی بلا موضوع ساخته است.
در گیر شدن در بازی‌های اینچنینی، خود می‌تواند شدت نقض ویژگی آزاد اینترنت را بسیار افزایش دهد و در نتیجه رقابت سالم و برابر شرکت‌های وابسته به اینترنت را زیر سؤال ببرد.
هرچند جنبش Net Neutrality برآمده از وضعیت فعلی اینترنت در جامعه غرب و کشورهای اغلب توسعه یافته است، با کمی دقت و ریز‌بینی به خوبی می‌توان دریافت که این جنبش اساسا چندان وابسته به موقعیت جغرافیایی کاربران اینترنت نیست، زیرا خود اینترنت اصلا مرزهای جغرافیایی را در‌نوردیده و در هیچ مرز‌بندی جغرافیایی نمی‌گنجد.
در کنار این موضوع، اهمیت فضای مجاز و اینترنت در رشد و توسعه جوامع است که اگر با بازی‌های پیچیده برای کنترل هدف‌دار آن خلط شود، می‌توان به خوبی حدس زد که در نهایت اینترنت نیز روزی ابزاری برای کنترل بشر به شکل غیر مستقیم باشد.
