شرکت‌های اینترنتی عزیز؛ «حجم‌خوری» ممنوع!

به تازگی در میان کاربران اینترنتی، ‌اصطلاح تازه‌ای باب شده که البته ‌مدت زمانی زیادی است کاربرد دارد، ولی هم‌اکون بسیار شایع شده است. ‌ما ‌البته نمی‌خواهیم این اصطلاح را در رسانه نیز باب کنیم. پس از همین جا به همه شرکت‌های اینترنتی عزیز و محترم اعلام می‌کنیم: «حجم خوری» ممنوع!

بخواهیم یا نخواهیم و‌ دوست داشته باشیم یا نه،‌‌ بشر وارد دوره‌ای جدید شده است؛ دور فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات. این عصر بستر سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی جوامع بشری را تغییر داده ‌و اکنون مؤلفه‌های این فن‌آوری است که تعیین‌کننده بسیاری از کنش‌های بشری است. 

اشتباه نکنید؛ این ‌اغراق نیست. دنیا وارد دور اطلاعات و ارتباطات شده و این روز‌ها هیچ چیزی نیست که در دور‌ترین نقاط دور از ما رخ دهد و نتوانید درباره آن در توئیتر چیزی پیدا کنید. این روز‌ها نکته و مطلبی نیست که در خصوص آن در وب اطلاعاتی پیدا نکنید. هم‌اکنون شبکه‌های اجتماعی به یکی از تأثیر‌گذار‌ترین رسانه‌ها تبدیل شده‌ و چه بسیار افراد بزرگی که در خشم این شبکه‌ها گرفتار آمده‌اند و از اوج قدرت به قعر ذلت رسیدند و دیگرانی که با همین رسانه از فرش به عرش پرواز کردند! 

این روز‌ها وب و دیگر ابزارهای ارتباطی، تعیین کننده قدرت کشور‌ها و سیاستمداران، مشخص کننده موفقیت شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی و راه‌دهنده و هدایت‌کننده فرهنگ‌ها و اجتماعات هستند. 

اما هدف از این مقدمه چیست؟ 
پاسخ این پرسش هنگامی ‌مشخص می‌شود که پرسشی دیگر در ادامه پرسیده شود: ‌جایگاه ما یعنی ایرانیان در این عصر کجاست و در کجای این تحول هستیم؟ 

البته پاسخ مفصل به این پرسش، خود پژوهشی بزرگ می‌طلبد اما می‌خواهیم از یک نقطه نظر متفاوت یک نکته اساسی را مطرح کنیم که شاید مدخلی بر پاسخ این پرسش باشد.

داستان از شرکت‌های اینترنتی و معضل بزرگ اینترنت در کشور ما آغاز می‌شود. نارضایتی بیشتر کاربران اینترنت از خدمات و زیر‌ساخت‌های اینترنتی کشور و از خدمات دهندگان اینترنت. واقعیت این است که اکنون معضلاتی در بستر استفاده مؤثر از وب در کشور وجود دارد که نپرداختن به آن‌ها شاید برای همیشه منجر به افسوس باشد.

اما معضل اساسی در این نکته هم نیست، بلکه از آنجایی آغاز می‌شود که بسیاری از کاربران ایرانی به ‌همین سرعت نیز در ایران باور ندارند و می‌گویند ‌سرعت اینترنت در کشور بسیار پایین‌تر از این و بنا بر ‌تجربه است. این شکایت کاربران هنگامی معنی می‌یابد که آن را در کنار باور دیگر آن‌ها قرار دهیم: مطرح کردن این نکته که در ایران شرکت‌های اینترنتی در کنار ارائه سرعت پایین اینترنت اقدام به «حجم خوری» یا به عبارت دیگر کم فروشی اینترنتی نیز می‌کنند! 

اما این باور‌ها تا چه میزان درست است؟ 

بی‌گمان نمی‌توان تنها بنا به ‌تجربه ‌‌کسی را محکوم کرد؛‌‌ اما واقعیت این است که معضل اینترنت با سرعت پایین و کمبود حجم ترافیکی برای کاربران، معضلی گسترده و همه‌گیر است؛ کم و کیف آن اما در هر جایی متفاوت. 

فردی می‌گفت، در حالی که در یک روز‌، ۳ گیگابایت حجم ترافیکی از یکی از شرکت‌های اینترنتی خدمات‌رسان خریداری کرده بوده،‌‌ در ‌دو ساعت این حجم اینترنتی به شکلی باور‌نکردنی و تنها در جریان یک وب گردی ساده تمام شده است.

دیگری می‌گوید، در حالی که حتی مودم اینترنتی وی خاموش بوده، ‌حجم ترافیکی باقی‌ مانده‌اش (‌یک گیگابایت) تمام شده است! 

برخی بر این باورند که شرکت‌های خدمات رسان اگر اینترنت با حجم نا‌محدود به کاربری بدهند، سرعت دانلود وی را محدود می‌کنند و اما اگر «حجمی» با وی حساب کنند، سرعت دانلود را آزاد می‌گذارند تا این حجم با دانلود سریع‌تر، ‌ زود‌تر تمام شود و کاربر مجبور به خرید حجم اضافه باشد! 

دیگران می‌گویند، برخی‌ شرکت‌های اینترنتی در بعضی ساعات شب، اینترنت رایگان ارائه می‌کنند؛ اما پهنای باند را به حدی محدود می‌کنند که عملاً دانلود برای کاربران غیر ممکن می‌شود. 

نکته جالب ماجرا برای بسیاری اما این است که این شرکت و آن شرکت هم ندارد! این مشکل در همه جا هست، ولی‌ برای برخی کم و برای برخی بسیار. این داستان‌ها تا چه حد واقعیت دارد؟

ما نه در مقام تأیید و نه در جایگاه رد این ادعا‌ها هستیم؛ اما آنچه می‌خواهیم بگوییم، ارتباط با‌‌ همان مقدمه‌ای دارد که اول از همه مطرح کردیم. 

امروزه یکی از مؤلفه‌های کارآمد در موفقیت جوامع بشری و توسعه مستقیم آن‌ها، استفاده کارآمد از فناوری ارتباطات و اطلاعات است و تأثیر آن در سیاست و اقتصاد و فرهنگ جوامع نیازی به گفتن ندارد؛ کافی است شما گوگل را باز کنید و هر کدام از این موضوعات را در آن جستجو کنید تا ببینید دنیا کجاست.
 
امروزه کاربران ایرانی به آخرین و مجهز‌ترین فن‌آوری‌های روز از گوشی و تبلت و لپ‌تاپ گرفته تا سخت‌افزار‌های دیگر مجهزند، ولی از استفاده مؤثر از آن‌ها محروم‌اند. استفاده بهینه از همه این‌ها، نیازمند اصلی‌ترین نرم‌افزار یعنی بستر مناسب وب و اینترنت در کشور است. 

هم‌اکنون مدیران شرکتهای بزرگ در دنیای توسعه یافته با گوشی هوشمند خود بنگاه‌هایشان را اداره ‌و سیاستمداران از صفحه چند اینچی گوشی هوشمند یا تبلت خود سیاست‌هایشان را مدیریت و اجرا می‌کنند. هنرمندان، نویسندگان، ورزشکاران و همه چهره‌های دیگر در فوران اطلاعات و ارتباطات تأثیر‌گذار و تأثیر‌پذیر هستند و البته کاربران عادی نیز زندگی روزمره خود را با ارتباطات و اطلاعات سر و سامان می‌دهند. 

امروز اگر زمینه وب برای ایران به خوبی فراهم نشود، هم در اقتصاد و هم در سیاست و هم در فرهنگ از دیگران عقب خواهیم ماند. دنیای آینده دنیای موبایل یا سیار است. از هم‌اکنون سیستم عامل‌های رایانه‌ای به سمت آنلاین شدن ‌می‌روند. کافی است نگاهی به سیستم عامل کروم داشته باشیم که یک سیستم عامل تحت وب است و به سرعت در حال تسخیر بازار؛ یا ویندوز ۸.‌۱ که عملا در حال آنلاین کردن همه چیز است. 

اگر هم‌اینک فکری به حال اینترنت نکنیم، در آینده هنوز مجبور خواهیم بود از نسخه‌های کنونی سیستم عامل‌ها استفاده کنیم و این معنی جز عقب‌ماندگی ندارد. 

این روز‌ها ایران در کلیت خود از بهره‌برداری از یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین‌ تحولات دنیا، ‌یعنی فن‌آوری Cloud محروم است که تنها دلیل آن، سرعت پایین اینترنت و محدودیت کاربران در استفاده از پهنای باند است. در حالی که دنیا در حال رفتن به سمت Cloud است و خلاقیت‌ها و صرفه جویی‌هایی که در پرتو استفاده از این فناوری می‌توان به دست داد، نقل محافل بزرگ اندیشه‌ورزی است. اما هنوز بسیاری از کاربران ایرانی حتی نمی‌دانند،‌ این Cloud‌ چیست!
 
این‌ها همه را از آن روی مطرح کردیم که بگوییم شرکت‌های اینترنتی باید بیش از این‌ها به بهبود خدمات‌رسانی اینترنت در کشور بپردازند، زیرا این موضوع نه ‌موضوعی شخصی که ‌موضوعی ملی است و با آینده ایران و جایگاه ما در میان کشورهای دنیا در ارتباط است. 

امروز هر بیت اطلاعات ارزشی به مراتب بیشتر از آنچه به نظر می‌رسد، دارد و اگر کسی ارزش اطلاعات و ارتباطات را در عصر فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات نداند، ‌عقب‌مانده است.
 
این موضوع با سودآوری و منافع اقتصادی شرکت‌های خدمات‌رسان نیز در ارتباط است. به نظر شما چرا گوگل به دنبال گسترش اینترنت ارزان و سریع در همه جای دنیاست و سالانه برای این موضوع میلیارد‌ها دلار هزینه می‌کند؟ به یک دلیل ساده: منافع شرکت‌های وابسته به اینترنت در افزایش و بهبود استفاده ار اینترنت است.
 
اینترنت و وب آینده ما را در اقتصاد و سیاست و اجتماع در دست دارد و اگر امروز متوجه این نکته نباشیم، در آینده نزدیک دیگر برای جبران آن ـ به دلیل سرعت بالای تحولات که ذات عصر و جوامع اطلاعاتی است ـ بسیار دیر است؛ بنابراین، شرکت‌های اینترنتی محترم (!) انصافا «حجم خوری ممنوع».