چهارشنبه, ۰۱ مرداد ۱۳۹۳
۱۹:۴۰
۴۲
جایزه مصطفی(ص)، جایزه عالی علم و فناوری است که هر دو سال یک‌بار به دانشمندان و پژوهشگران برتر جهان اسلام اعطا می‌شود. این جایزه به احترام نام پیامبر اعظم اسلام(ص) و به دلیل تأکید بسیار آن حضرت به علم‌آموزی، به نام یکی از القاب ایشان، مصطفی، به معنای برگزیده، نام‌گذاری شده است.
این جایزه امسال برای نخستین بار اهدا خواهد شد. هدف از اعطای جایزه مصطفی ترویج و تشویق علم‌آموزی و پژوهش در جوامع اسلامی است. این جایزه پیشگام توسعه روابط منطقه‌ای نهادهای علمی و فناوری در کشورهای اسلامی است و با تقویت ارتباط علمی میان دانشمندان و پژوهشگران جهان اسلام به رشد و تعالی علمی در کشورهای اسلامی کمک خواهد کرد.
برگزیدگان جایزه مصطفی در چهار رشته مبلغ 500 هزار دلار جایزه ویژه دریافت می‌کنند که مبلغ آن از محل موقوفات جایزه تأمین می‌شود؛ این چهار رشته عبارتند از: علوم و فناوری نانو، علوم و فناوری زیستی و پزشکی، علوم و فناوری اطلاعات و ارتباطات و طرح برتر دانشمند مسلمان.
این جایزه به طرح‌هایی تعلق می‌گیرد که زمینه‌ساز بهبود زندگی بشر بوده و در آن‌ها محققان دست به نوآوری‌های مشهود در مرزهای دانش و فناوری زده یا روش‌های علمی جدیدی ارائه کرده باشند.
اساسنامه این جایزه در سال 1391 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است.
بنا بر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی دبیرخانه جایزه در پارک فناوری پردیس از نهادهای زیرمجموعه معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری مستقر و فعالیت علمی و اجرایی خود را برای شناسایی دانشمندان برتر جهان اسلام از حدود 2 سال پیش آغاز کرده است.
بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی شورای سیاست‌گذاری متشکل از دانشگاه‌ها و مراکز علمی بزرگ ایران و جهان اسلام بر روند اعطای این جایزه نظارت می‌کند. از مهم‌ترین اعضای بین‌المللی شورای سیاست‌گذاری جایزه مصطفی(ص) می‌توان به بانک توسعه اسلامی، آکادمی علوم جهان اسلام، دانشگاه کراچی و دانشگاه مالایا اشاره کرد.
همچنین فرهنگستان علوم ایران، فرهنگستان علوم پزشکی، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف از نهادهای علمی عضو این شورا هستند.
طرح اعطای این جایزه بازتاب قابل‌توجهی در میان شخصیت‌های علمی داخلی و بین‌المللی داشته است. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران جایزه مصطفی را برای رشد کشورهای اسلامی با اهمیت دانسته و اظهار امیدواری کرده است این جایزه بتواند در زمینه گسترش علم و فناوری در جهان اسلام نقش موثری ایفا کند.
پروفسور محمد قیصر، رئیس دانشگاه کراچی با تأکید بر اهمیت این جایزه اظهار کرده است جایزه مصطفی(ص) باعث افزایش تولید علم، افزایش اختراعات و انجام تحقیقات بیشتر شده و جهان اسلام از آن بهره خواهد برد.
همچنین احمد محمد علی المدنی، رئیس بانک توسعه اسلامی نیز تأسیس این جایزه را گام بسیار مهمی برای تسریع پیشرفت‌های علمی میان مسلمانان خوانده و از همه کشورهای اسلامی خواسته است تا با همکاری با یکدیگر این جایزه را به یک جایزه معتبر جهانی تبدیل کنند.
در حال حاضر بیش از 220 جایزه مهم علم و فناوری در سراسر جهان در زمینه‌های مختلف و توسط نهادها و بنیادهای گوناگون به دانشمندان اهدا می‌شود.
اعطای جوایز ارزشمند، سنت علمی مهمی است که تاثیر بسزایی در توسعه و پیشرفت علم در جهان دارد.
نخستین و شناخته‌شده‌ترین جایزه از این دست، جایزه نوبل، برگرفته از نام «آلفرد برنارد نوبل» است که هر سال در 4 رشته علمی به برترین دانشمندان فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و اقتصاد در سراسر جهان اهدا می‌شود.
آلفرد نوبل در سال 1895، یک سال پیش از مرگ، نزدیک به تمامی ثروتش را که از راه اختراع دینامیت به دست آمده بود به پایه‌گذاری این جایزه اختصاص داد تا با ترویج تلاش‌های علمی بشردوستانه استفاده‌های غیرصلح‌آمیز از اختراعش را جبران کند.
جایزه مصطفی(ص) بزرگ‌ترین جایزه علمی فناوری در جهان اسلام است و مجله نیچر، یکی از معتبرترین ژورنال‌های علمی در جهان، اعطای آن را به عنوان نشانه دیگری از پیشتازی علمی ایران در جهان اسلام ارزیابی کرده است.
