ایران در فناوری اطلاعات و ارتباطات چقدر از دنیا عقب‌مانده است؟

در بررسی فاصله وعده‌های فصل انتخابات ریاست جمهوری با واقعیت‌های ایران، احتمالا حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بدترین وضعیت را دارد. یک گزارش معتبر جهانی، نشان می‌دهد شدت عقب‌ماندگی ایران در این حوزه مهم فناوری‌های جدید چقدر زیاد است.

مرور قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مصوب مجلس ششم، نشان‌دهنده گستره مأموریت‌هایی است که این وزارتخانه بر عهده دارد، ولی کمتر ‌ارزیابی و سنجش می‌شود.

دوره تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، شاهد برنامه‌های مفصلی بود که نامزد‌ها برای توسعه بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات در سر داشتند؛ ایجاد سالانه دویست هزار فرصت شغلی به طور مستقیم و اجرایی کردن هر چه وسیع‌تر دولت الکترونیک تنها بخشی از این وعده‌ها بود. 

اما این وعده‌ها با وضعیت واقعی فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران فاصله‌ای بزرگ دارد. یک گزارش تهیه شده در مجمع جهانی اقتصاد، نشان‌دهنده عقب‌ماندگی ایران به عنوان کشوری است که تلاش دارد فاصله خود را با فناوری‌های روز هر چه کمتر کند. 

مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی با نام «گزارش جهانی فناوری اطلاعات ۲۰۱۴» به بررسی وضعیت آمادگی محیط فناوری اطلاعات در کشورهای گوناگون تحت شاخص آمادگی شبکه‌ای (Networked Readiness Index) پرداخته است. 

این شاخص، تعیین‌کننده میزان آمادگی کشور‌ها برای بهره‌برداری از فرصت‌های فراهم شده توسط فناوری ارتباطات و اطلاعات است و با توجه به چهار مؤلفه تعیین می‌شود که عبارتند از محیط فراهم شده برای این فناوری در کشور، میزان آمادگی بازیگران داخلی برای استفاده از این فناوری و میزان استفاده از این فناوری در میان بازیگران داخلی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و تأثیر این فناوری بر اقتصاد و اجتماع. 

در میان ۱۴۲ کشور و منطقه مورد بررسی، فنلاند، سنگاپور، سوئد، هلند، نروژ، سوئیس، ایالات متحده آمریکا، منطقه هنگ‌کنگ، بریتانیا و کره جنوبی به ترتیب در رتبه‌های نخست تا دهم قرار دارند و ایران با سه رتبه نزول نسبت به سال گذشته به رتبه ۱۰۴ رسیده است.

در منطقه خاورمیانه و در میان کشورهای نزدیک به ایران، رژیم صهیونیستی در رتبه ۱۵، قطر در رتبه ۲۳، امارات متحده عربی در رتبه ۲۴، بحرین در رتبه ۲۹، قزاقستان در رتبه ۳۸، اردن در رتبه ۴۴، آذربایجان و ترکیه به ترتیب در رتبه‌های ۴۹ و ۵۱، ارمنستان در رتبه ۶۵، کویت در رتبه ۷۲، مصر در رتبه ۹۱، لبنان در رتبه ۹۷ و پاکستان در رده ۱۱۱ قرار دارند. 

رتبه ایران در چهار شاخصی که در بالا به آن اشاره شد، به ترتیب ۸۶، ۱۱۰، ۱۱۳ و ۱۰۷ است. 

بررسی در مورد شاخص‌های جزئی‌تر و مفصل، نشان‌دهند اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران در قیاس با دیگر کشور‌هاست که به برخی از آن‌ها در جدول زیر اشاره شده است.