خطوط مترو تبریز چه مسیرهایی را شامل می شود؟/تبریز چندمین شهر مترو دار جهان؟

صادق پشمینه آذر با بیان این مطلب خاطرنشان کرد: خط یک قطار شهری، به طول 17.2 کیلومتر، در سه فاز طراحی شده و شامل 18 ایستگاه و دو پایانه ابتدایی و انتهایی است.

وی با بیان این که هر یک از فازهای سه گانه خط اول قطار شهری، در قالب شش ایستگاه مطالعه و اجرا شده و فاصله ایستگاه ها از یکدیگر طبق استاندارهای جهانی، ، 900 متر است، گفت: ایستگاه های ائل گلی، سهند، امام رضا (ع)، خیام، 29 بهمن و استاد شهریار، شش ایستگاه مربوط به فاز نخست خط اول را تشکیل می دهند.

مدیرعامل سازمان قطار شهری تبریز ادامه داد: سایر فازهای قطار شهری، با عبور از خیابان اما خمینی (ره) ادامه داشته و از طریق چهارراه محققی به قونقا و از این محل، به خیام و در نهایت به شهرک نور ختم می شود.

پشمینه آذر همچنین با بیان این که در خط یک متروی تبریز با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر، تنوع مقاطع در اجرای قطار شهری، مشهود است، اضافه کرد: در این راستا، نوع ایستگاه 1 همسطح با خیابان، ایستگاه های 2، 3 و و 4 به صورت تونل نیمه عمیق، ایستگاه 5 و 6 ارتفاعی و ایستگاه 7 شامل تونل عمیق است.

وی اظهار داشت: از مجموع 17.2 کیلومتر خط یک قطار شهری، حدود 8کیلومتر از مسیر به صورت تونل عمیق طراحی شده حفاری آن در عمق حدود 10 الی 27 متری زمین، با دستگاه حفار  TBM  در دستور کار قرار گرفته شده است.

مدیرعامل سازمان قطار شهری تبریز همچنین با اشاره به تمهیدات بازدید و تعمیر از قطار شهری گفت: به این منظور خط یک قطار شهری تبریز دارای دو پایانه "ائل گلی" در ابتدای مسیر و "لاله" در انتهای مسیر است. پایانه ائل گلی با وسعت پنج هکتار، در منطقه ائل گلی تبریز احداث گردیده و به عنوان توقفگاه و محل بازدید روزانه جهت شستشوی واگن ها و تعمیرات نیمه سنگین در نظر گرفته شده است. همچنین پایانه لاله  با 14 هکتار وسعت، در منطقه لاله تبریز احداث شده و جهت تعمیرات سنگین –شامل تعمیرات سنگین، دوره ای و اساسی واگن ها- سالن توقفگاه و بازدید روزانه در نظر گرفته شده است.

پشمینه آذر تاکید کرد: با ورود اولین واگن های قطار شهری به تبریز، فاز اول خط یک پس از طی مراحل فنی و انجام تست های لازم، به بهره برداری خواهد رسید.

وی در پایان کاهش مصرف سوخت و صرفه جوئی در منابع انرژی را از جمله مزایای مترو خواند و افزود: توجه به مسائل زیست محیطی با کاستن از حجم شبکه حمل و نقل آلوده کننده، صرفه جویی در هزینه درمان و نظافت ناشی از هرگونه آلودگی و کاهش آمار تصادفات خودروئی شهری و جاده ای حومه از مزایای توسعه قطار شهری است .


































 

این همه در حالیست که بزرگترین و طولانی‌ترین خط متروی شهری در جهان متعلق به متروی نیویورک است که با داشتن 462 ایستگاه و طول 1355 کیلومتر و دارا بودن 26 مسیر، در جهان بی همتا است. در عین حال دو سوم مردمی که در آمریکا از مترو استفاده می‌کنند در شهر نیویورک زندگی می‌کنند.همچنین شلوغ‌ترین متروهای قاره اروپا مترو مسکو و مترو پاریس هستند.

از سال 1863 که متروی لندن افتتاح شد تا سال 1970 یعنی در 97 سال تنها 40 شهر جهان صاحب مترو بودند ولی در 40 سال گذشته بیش از 150 شهر به این جمع اضافه شده‌اند و تعداد طرح‌های در دست ساخت در گوشه و کنار جهان نشان می‌دهد که این روند افزایشی در سال‌های اخیر با رشد بیشتری نیز همراه است.

حدود 601 خط مترو در 190 شهر بزرگ دنیا در جابه‌جایی مسافران مورد استفاده قرار می‌گیرند. روزانه بیش از 130 میلیون سفر از طریق این خطوط انجام شده و درآمد حاصله بالغ بر 150 میلیون یورو است.

روزانه حدود 500 میلیارد تومان درآمد تنها از محل فروش بلیط نصیب خطوط مترو می‌شود. البته این رقم به‌طور میانگین محاسبه شده و بدیهی است در کشورما به‌دلیل حمایت‌های دولتی و یارانه‌های پرداختی، متوسط درآمد از میانگین جهانی پائین‌تر است.

متوسط درآمد کسب شده از محل فروش بلیط به ازای هرکیلومتر از خطوط مترو در جهان حدود 12500 یورو یا تقریبا معادل 40 میلیون تومان در روز است که البته با توجه به دلایل ذکر شده این رقم در کشورمان کمتر از 10 میلیون تومان است.

به نظر می‌رسد با توجه به سرمایه‌گذاری اولیه حدود 60 میلیارد تومان برای هر کیلومتر و هزینه‌های جاری نگهداری و بهره‌برداری از خطوط مترو، امید به بازگشت سریع سرمایه در این سیستم متصور نباشد، همچنین مزایای غیر مستقیم مترو از جمله کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و کاهش اتلاف وقت شهروندان در ترافیک، کاهش آلودگی هوا و بیماری‌های ناشی از آن و برخی مزایای دیگر این امر را پوشش می‌دهد.

با وجود این سیستم‌ها، مترو برای حفظ بقاء خود و امکان رشد و توسعه بیشتر، باید علاوه بر بهینه سازی سیستم بهره‌برداری و کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری، به فضاسازی بیشتر در جهت کسب درآمدهای جنبی از جمله تبلیغات محیطی، اماکن تجاری و تفریحی در مجتمع‌های ایستگاهی، تورهای بازدید، موزه نیز بپردازند.

با توجه به هزینه‌های سرسام‌آور احداث و بهره‌برداری مترو و میزان وابستگی بالای این صنعت به خارج، باتوجه به استقبال عمومی از احداث و بهره‌برداری از مترو در کشورمان و همین‌طور در سایر نقاط جهان، باید در تصمیم‌گیری برای احداث خطوط مترو سیاسی‌تر آگاهانه و هدفمند را دنبال نموده و توجه به این نکته ضروری است که مترو دستگاه معجزه‌گری نیست که با فشردن روی دگمه آن مشکل ترافیک ناگهان محو و نابود شود، بلکه مترو سیستم حمل و نقل همگانی پرظرفیت، سریع، پاک و راحت و منظمی است که به همراهی سایر سامانه های حمل و نقل شهری قادر به کاهش مشکلات ترافیکی در شهرهای بزرگ می‌شود.

بنابراین توجه و سرمایه‌گذاری در احداث خطوط مترو زمانی سودمندتر خواهد بود که در کنار آن به توسعه و اصلاح معابر شهری، استفاده از سیستم های نوین کنترل ترافیک، آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه ترافیک به شهروندان و به‌خصوص کودکان و نوجوانان، توسعه و حمایت از سایر سیستم‌های حمل و نقل همگانی و تشویق شهروندان به استفاده از آنها پرداخته شود.

تاکنون 190 شهر جهان دارای خطوط حمل و نقل ریلی شهری در حال بهره برداری هستند و شهرهای زیادی هم در تب و تاب ساخت و افتتاح خطوط مترو هستند. شهر تبریز نیز یکی از این شهرهاست که با آماده کردن بخشی از خط یک از خطوط چهارگانه مصوب خود، فاصله چندانی تا ورود به باشگاه شهرهای صاحب مترو ندارد.

با توجه به اخباری ورود اولین سری واگن‌های ساخت کشور چین به تبریز با تلاش فراوان و پیگیری‌های شهردار و استاندار و مسئولان سازمان قطارشهری تبریز و کارکنان این مجموعه برای آماده کردن فاز اول خط یک بطول 6 کیلومتر با 7 ایستگاه فعال، امیدواریم به‌زودی نام تبریز به عنوان سومین شهر کشور بعد از تهران و مشهد وارد فهرست شهرهای دارای مترو در دنیا شود.

آخرین شهری که وارد این فهرست شده است پاناماسیتی بود که اسفند ماه سال گذشته مترو خود را افتتاح کرد.

مطالعات طرح قطار شهری تبریز در سال 1380 آغاز و عملیات اجرایی این پروژه که در پنج مسیر به طول 80 کیلومتر طراحی شده از سال 1384 آغاز شده است. 

شبکه خطوط متروی تبریز شامل پنج خط مصوب است که چهار خط آن درون شهری و یک خط آن خارج از حومه است.