کندوان؛ تنها نمونه معماری زنده و در حال سکونت جهان

روستای کندوان در آذربایجان شرقی، تنها روستای صخره ای است که در آن سکونت صورت می گیرد.  روستای زیبا و تاریخی کندوان در فاصله 52 کیلومتری جنوب تبریز و در 20 کیلومتری جنوب شرقی اسکو در دامنه های غربی کوه سهند و در ارتفاع 2400 متر از سطح دریا واقع شده است، این روستا از نظر طول و عرض جغرافیایی در 45 درجه و 31 دقیقه طول شرقی و 37 درجه و 48 دقیقه عرض شمالی قرار دارد.

 سابقه تاریخی و وجه تسمیه روستای کندوان

در مورد سابقه تاریخی کندوان و وجه تسمیه نام این روستا نظرات متفاوتی ابراز شده و این موضوع نیازمند تحقیق و پژوهشی کاملاً تخصصی و جامع است. با اینکه عمدتاً از این روستا با نام «کندوان» یاد می شود لیکن در برخی موارد نام «کندوجان» نیز به آن اطلاق شده است. شکل طبیعی، موقعیت و جنبه های دفاعی بافت این روستا یکی از جاذبه های آن برای سکونت انسان در این منطقه تلقی می گردد.

ویژگی های طبیعی

 روستای تاریخی کندوان با ویژگی های ممتاز جغرافیایی و طبیعی یکی از روستاهای شگفت انگیز کشور محسوب می گردد. معماری زیبای صخره ای آن به همراه آب و هوای مطبوع کوهستانی، قرار گرفتن در دره زیبای کندوان، وجود رودخانه پر آب کندوان، باغات سرسبز منطقه، وجود آب معدنی با خاصیت درمانی، مناطق ییلاقی اطراف روستا، چشم انداز زیبای منطقه به همراه سایر آثار تاریخی و طبیعی، این روستا را در زمره روستاهای هدف گردشگری و یکی از مناطق نمونه گردشگری استان قرار داده است.

معماری صخره ای

آنچه بیش از همه در روستای کندوان جلب توجه می کند معماری کم نظیر صخره ای روستاست. این نوع از معماری حاکی از صحنه مبارزه و جدال انسان با طبیعت و در خدمت گرفتن صخره های طبیعی است. تشخیص اولین محل پیدایش معماری صخره ای درست همانند تشخیص اولین خانه های بشری کاری ناممکن است ولی همین قدر می توان گفت که ابتدا معماری صخره ای در آن نقاطی به وجود آمد که سنگ ها استقامتشان کمتر بوده، به عبارت دیگر بشر ابتدا با سنگ های سست به مبارزه برخاست و پس از کسب تجربه به تدریج با سنگ های سخت نیز در افتاد. آثار معماری صخره ای در اغلب نقاط جهان از جمله در ایتالیا، افغانستان، یونان، پرو، آمریکای لاتین و چین به چشم می خورد که این نمونه ها بر خلاف روستای کندوان خالی از سکنه می باشند.

معماری صخره ای از نوع آنچه که در کندوان دیده می شود فقط در یک منطقه دیگر از روی کره زمین ایجاد شده و آن در دره زیبای (گورمه) در منطقه کاپادوکیای ترکیه است که این منطقه نیز خالی از سکنه شده لذا کندوان تنها نمونه منحصر به فردی است که فضاهای آن هنوز مورد استفاده بوده و مردم در آن زندگی می کنند به عبارتی دیگر کندوان تنها نمونه معماری زنده و در حال سکونت جهان به حساب می آید.

روستای کندوان در واقع مجموعه صخره های مخروطی شکلی است که روستاییان درون آنها را تراشیده و به صورت مسکونی درآورده اند. صخره ها از نوعی سنگ آتشفشانی موسوم به (توف) شکل گرفته اند. قسمت های سست بخش بیرونی مخروط ها بر اثر عوامل جوی مانند باد و باران دچار فرسایش یافته و از بین رفته و قسمت های سخت آن باقی مانده است. فضای داخل صخره ها که (کران) نامیده می شود در قاعده مخروط وسیع تر است و هرچه به رأس مخروط نزدیک تر می شویم از حجم آن کاسته می شود. بر عکس کلیه روستاهای ایران که خانه ها در طول و عرض گسترش می یابند، سکونت گاه روستاییان کندوان در ارتفاع گسترش یافته است. صخره های کندوان عمدتا دو و در مواردی سه یا چهار طبقه هستند؛ طبقات اول صخره های مسکونی اکثراً به صورت آغل دام ها و طبقات دوم و سوم محل زیست روستاییان است.

از شگفتی های دیگر روستای کندوان، آب چشمه های آن است. گفته می شود آب کندوان برای درمان سنگ کلیه موثر است. آب این چشمه‌ها با کمترین درصد سنگینی برای بیماری‌های کلیوی بسیار مفید است.

این دهکده همچنین دارای بازارچه و نمایشگاه های متعدد گیاهان دارویی، صنایع دستی و آثار تاریخی است. پروفسور دیوید رول باستان شناس مشهور انگلیسی در سفر به ایران و کشف نخستین مسیر پستی دنیا قدمت کندوان در این مسیر را یکی از استنادات خود برای نظریه یکجانشینی بشر غارنشین و زندگی اجتماعی انسان‌ها، قرار داده است.

هوای این روستا کوهستانی و ییلاقی بوده و طبق بررسی های انجام گرفته، قدمت آن به قرن 7 هجری و برخی نظرات آن را به دوره های قبل از اسلام مربوط می داند. شرایط ویژه این روستا، گردشگران داخلی و خارجی را از دور و نزدیک با توجه به آب و هوای مطبوع و طبیعت سرسبز به سوی خود جلب می‌کند.

در کنار این روستا، هتل های بین المللی صخره‌ای کندوان شرایط حضور گردشگران خارجی و داخلی را در بهترین شکل فراهم کرده است. 

راه های دسترسی به کندوان