مقایسه‌ای بین سه سیستم عامل: ویندوز، Mac و لینوکس

شکل و شمایل، گرافیک و قابلیت شخصی‌سازی

بی‌گمان‌ محیط و فضای سیستم عامل، تأثیر بسیاری بر مخاطب و راحتی کار در آن دارد. هر سه شرکت مایکروسافت، کانونیکال و اپل از این امر با خبرند و به همین جهت طی سال‌های اخیر، بسیار تلاش کردند تا محیط سیستم‌های عامل‌‌ خود را به راه‌های گوناگون آسان‌، زیبا و کاربردی‌تر کنند. 
یکی از مهمترین دلایلی که شاید منجر به آن شده که کاربران ایرانی به شدت به ویندوز علاقه‌مند باشند، این است که به فضای ویندوز بسیار عادت کرده و آن را راحت و کاربردی ‌می‌دانند. در صورتی که این امر تنها و تنها یک «عادت» است که به محض ورود به فضای سیستم‌های عامل‌ دیگر می‌تواند تغییر کند:

بی‌گمان، کسانی که با هر سه نوع این سیستم عامل‌ها آشنایی دارند، به خوبی می‌دانند که لینوکس از این جهت بسیار متفاوت و در عین حال پیشرو‌تر است، به ویژه در سال‌های اخیر که Ubuntu با تغییرات اساسی در Desktop اصلی لینوکس، Unity را ‌دسکتاپ اصلی خود معرفی کرده و تحولی اساسی در نسخه‌های لینوکس از این جهت به وجود آورده است. 
تفاوت مهم لینوکس ‌با دو رقیب دیگر خود، در این است که شما در محیط لینوکس به یک دسکتاپ مشخص و از پیش تعریف شده محدود نیستید. تقریبا حدود بیش از ده نوع دسکتاپ برای لینوکس موجود است که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به Unity، KDE، Debian و دسکتاپ مادر لینوکس یعنی Gnome اشاره کرد. به خصوص دسکتاپ KDE که با عملیاتی کردن مفهوم Plasma محیطی جذاب، زیبا و کاملا قابل شخصی‌سازی ‌فراهم کرده که برای کاربران ویندوز نیز راحت‌یاب است. با هر کدام از این‌ها که راحت‌تر هستید،‌‌ همان را انتخاب کنید:

باید از این جهت لینوکس را سرآمد همه سیستم عامل‌ها دانست. در سال‌های اخیر و به ویژه پس از مطرح شدن دوباره لینوکس در رقابت سیستم عامل‌ها، توسعه کمی و کیفی این دسکتاپ‌ها نیز سرعت گرفته‌ تا جایی که حتی در بین خود نسخه‌های لینوکس بر سر بهبود این دسکتاپ‌ها رقابتی سخت در جریان است.

موجود بودن برنامه‌های کاربردی

‌یک سیستم عامل به تنهایی هر چقدر که قدرتمند و مطمئن باشد، کاربردی نخواهد داشت و در واقع یکی از مهم‌ترین فاکتور‌ها در اقبال کاربران به سیستم عامل، موجود بودن نرم‌‌افزارهای کاربردی برای پوشش نیازهای کاربران از آماتور تا حرفه‌ای است. 

در اینجا باید مایکروسافت ویندوز را سرآمد همه سیستم عامل‌های دیگر دانست، به گونه‌ای که در این سیستم عامل، کمتر برنامه‌ای یافت می‌شود که چندین نمونه مشابه رایگان و یا تجاری برای آن موجود نباشد. این در حالی است که سیستم عامل‌های مبتنی بر Unix یعنی لینوکس و مک، همچنان یکی از معضلات خود را در برنامه‌های کاربردی می‌بینند. این امر به خصوص در مورد لینوکس که یک سیستم عامل کاملا رایگان با برنامه‌های رایگان و متن باز است، بیشتر صدق می‌کند. 

اما هرچند ویندوز را باید سرآمد در این رقابت دانست، به دو نکته اساسی باید توجه داشت: نخست اینکه در سال‌های اخیر توجه زیادی از سوی سازندگان نسخه‌های‌ لینوکس بر مسأله توسعه نرم‌افزارهای کاربردی معطوف شده است، به گونه‌ای که سال گذشته مارک شاتِلورث، بنیانگذار Ubuntu گفته بود‌ تا سال ۲۰۱۵ کانونیکال می‌خواهد به بیش از ۲۵۰ میلیون کاربر برای Ubuntu دست یابد که یکی از راه‌های دسترسی به این هدف توسعه نرم‌افزارهای کاربردی برای Ubuntu است. 

نکته دو اینکه‌ هرچند باید پذیرفت که ‌نرم‌افزارهای موجود کاربردی برای ویندوز در حال حاضر به نسبت دو رقیب دیگر بیشتر است، اما باید توجه داشت که در لینوکس، نرم‌افزار «کم» نیست و تنها باید اینگونه گفت که نرم‌افزارهای «مشابه» در ویندوز برای لینوکس کمتر است. 

این به آن معناست که مثلا ‌اگر شما نیازمند یک نرم‌افزار قدرتمند برای ویرایش عکس هستید، نباید در لینوکس به دنبال فتو شاپ باشید، گزینه مورد نظر در لینوکس می‌تواند GIMP باشد:

از سوی دیگر، باید اشاره کرد اکنون نرم‌افزارهای شبیه ساز برای اجرای برنامه‌های ویندوز در لینوکس همچون Wine و نسخه تجاری آن یعنی Codeweaver این امکان را برای کاربران فراهم کرده‌اند که با Cross Over کردن سیستم عامل به آسانی (و البته با کمی تغییرات در گرافیک واسط کاربری) برنامه‌های ویندوز را به خوبی در لینوکس اجرا کنند. 

همچنین باید اشاره کرد، ‌کاربرانی که برای مدت زمانی نسبتا طولانی با لینوکس کار می‌کنند، پس از بازگشت به ویندوز، نرم‌افزارهایی را می‌شناسند که برای لینوکس طراحی شده اما به دلیل کاربرد فوق‌العاده آن‌ها، نسخه ویندوز آن‌ها نیز موجود است. 

و مهم‌ترین نکته این که با وجود ابزارهایی نظیر Software Center در Ubuntu دیگر لازم نیست سایتهای مختلف را برای دریافت نرم‌افزار مورد نظر خود جستجو کنید، بلکه تنها با یک جستجوی ساده، ‌خواهید توانست نرم افزار مورد نظر را یافته و ‌دانلود مستقیم ‌کنید:

با همه این تفاسیر اما باید گفت، هم‌اکنون باز هم مایکروسافت ویندوز، در حوزه نرم افزارهای کاربردی چه در نسخه‌های رایگان و چه در نسخه‌های تجاری، سرآمد سیستم عامل‌هاست. هرچند این به معنی کاستی نرم افزار در سیستم عامل‌های دیگر نیست.

امنیت و اطمینان در برابر حملات سایبری

این روز‌ها یکی از بزرگ‌ترین معضلات کاربران، حملات سایبری چه از نوع آنلاین و چه از نوع حملات ویروسی است و به اندازه‌‌ای ‌فراوان شده‌ که منجر به رقابتی سخت میان تولید کنندگان نرم‌افزارهای امنیتی شده است. 

در میان سه سیستم عامل معروف، ویندوز هدف نخست حملات سایبری است و میلیون‌ها ویروس و کرم سایبری برای این سیستم عامل وجود دارد و هر روز نیز شاهد ساخته شدن ویروس‌های جدید در این سیستم عامل هستیم. 

اما آیا سیستم‌های مبتنی بر Unix از این بابت در امان هستند؟ 

به تازگی سخنان و مباحث بسیاری پیرامون پیدایش ویروس‌های جدید برای سیستم عامل مک در گرفته است. این امر حقیقت دارد و حملات سایبری به مک نیز آغاز شده است. معنی دیگر این امر آن است که لینوکس نیز طبعا در برابر حملات سایبری در امان نخواهد بود. 

اما نکته اساسی ‌اینجاست، میزان حملاتی که به لینوکس می‌شود، بسیار کمتر از دو سیستم عامل دیگر است، به گونه‌ای که هنوز هیچ حمله جدی و بزرگی به لینوکس نشده ‌است. استیون واگون نیکولز، متخصص امنیت سایبری در مطلبی که در همین مورد نوشته است، اشاره کرده‌ که پس از بیست سال استفاده از سیستم عامل لینوکس، حتی یک بار نیز شاهد حمله سایبری به لینوکس نبوده است. 

از سوی دیگر، Ubuntu به شکل پیش‌فرض LMS یا Linux Security Module (ماژول امنیتی لینوکس) را ‌روی سیستم نصب می‌کند که به شکل فعالی کاربر را در برابر حملات احتمالی سایبری محافظت می‌کند.

مقایسه و آزمایش کارآیی سه سیستم عامل

اما در پایان بگذارید نگاهی به کارکرد سه سیستم عامل از لحاظ سرعت و استفاده از منابع داشته باشیم. 

آزمایشگاه وب‌سایت Expert Review اقدام به آزمایش هر سه سیستم عامل ‌روی یک سیستم با مشخصات پردازشگر Core i۵ و با رم ۴ گیگابایت کرده است. برای هر بار آزمون دیسک سخت این سیستم فرمت ‌و سیستم عامل جدید ‌روی آن نصب شده است. 

سپس آزمایش‌هایی برای تست عملکرد سیستم عامل‌ها در عملیاتی نظیر‌ ویرایش تصویر، Encoding ویدئو، عملیات همزمان (Multi – Tasking) و در ‌‌نهایت نتیجه نهایی عملکرد، صورت داده است. نکته اینکه این آزمایش روی نسخه‌های ویندوز ۷، Ubuntu ۱۱.‌۴ (در حال حاضر نسخه ۱۳.‌۱۰ Ubuntu منتشر شده است) و Mac OS X۱۰ انجام شده است. نمودار‌های زیر نشان‌دهنده کارکرد سه سیستم عامل است (رقم بالا‌تر = عملکرد سریع‌تر): 

Video Encoding

Multi - Tasking


Overall Performance

این نمودار‌ها حاکی از آن است که به شکل متوسط Ubuntu ۱۷ درصد سریع‌تر از دو رقیب دیگر خود عمل می‌کند. معنی دیگر این نمودار‌ها این است که افزون بر رایگان بودن سیستم عامل لینوکس، ‌یک ارجحیت اساسی نسبت به رقبای خود در زمینه عملکرد سیستم عامل دارد؛ ارجحیتی که البته خود کاربر نیز پس از نصب و کار ‌با آن به خوبی متوجه خواهد بود. 

هرچند در آغاز گفته ‌شد ‌این گزارش تنها هدف توصیفی ‌دارد، ‌واقعیت‌های پشت سر بررسی سه سیستم عامل، نا‌خودآگاه نشان دهنده برتری سیستم عامل لینوکس از جهات گوناگون است. این امر جرأت پیشنهاد یک توصیه جدی به کاربران ایرانی را ساده‌تر می‌سازد:

اگر از سیستم خود برای کارهای روتین و روزمره استفاده می‌کنید‌ و اگر با برنامه‌های حرفه‌ای سر و کار ندارید و نهایت نیازهای‌ شما در حد نرم‌افزارهای کاربردی نام‌آشناست، لینوکس بهترین گزینه به عنوان یک سیستم عامل رایگان، مطمئن، سریع و متنوع است.