شبنم برای منافع شخصی طراحی شد جلال: سندی از فساد در شبنم دارید، بدهید

خالفت دولت یازدهم و وزیر صنعت، معدن و تجارت با طرح شبنم این روزها به یکی از خبرسازترین موضوعات رسانه‌ها تبدیل شده که در نهایت نیز پای نعمت‌زاده را به مجلس باز کرده است. این موضوع یعنی حذف ایران‌کد و شبنم همچنان مخالفان و موافقان سرسختی دارد و هر طرف نیز دلایل خاص خود را مطرح می‌کند. از این رو به منظور تبیین ابعاد مختلف طرح شبنم و آشکار شدن زوایای پیدا و پنهان این طرح مناظره‌ای با حضور مخالفان و موافقان این طرح برگزار شد که محمدجلال مشاور سابق وزیر صنعت، معدن و تجارت و از طراحان اصلی طرح شبنم به‌عنوان موافق و مجیدرضا حریری، نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران و چین به‌عنوان مخالف طرح شبنم در این مناظره به بحث پرداختند. باقری از کارشناسان ایران‌کد نیز در بخشی از این مناظره به‌عنوان موافق ایران‌کد حضور داشت. بخشی از این مناظره که به میزبانی خبرگزاری تسنیم برگزار شد به این شرح است.

با توجه به اینکه سه سال از اجرای طرح شبنم می‌گذرد، ایرادات این طرح چیست و چرا با آن مخالفت می‌شود؟
حریری: به اعتقاد من ایراد اولیه این است که در اجرا یک انحصار ایجاد کردند و ابتدا این طرح را بخشی از وزارت صنعت که زیر نظر یکی از معاونان وزیر بود مطرح و با تعدادی مشاور که آقای جلال نیز یکی از این مشاورین بود مساله پیگیری شد. از تئوری آقای جلال خیلی‌ها سوءاستفاده کردند در حالی که نیت ایشان برای این طرح کاملا مشخص بود.
یک شرکتی در مجموعه وزارتخانه طراحی شده بود به نام شرکت راهبر کالا، به منظور توسعه فناوری در سازمان قرار بود در وزارت خانه کار آی‌تی انجام دهد و اجرای این طرح را به این شرکت واگذار کردند. از اینجا کلید خصوصی‌سازی زده شد و شرکت را به بخش خصوصی واگذار کردند اما بخش خصوصی کیست؟ هر شرکتی که واگذار می‌شود در سایت ثبت اسناد قابل مشاهده و آمار آن مشخص می‌شود.
تا اسفند گذشته اطلاعات شرکت روی سایت ثبت اسناد نبود یعنی بیش از یک سال از خصوصی‌سازی این شرکت گذشته بود ولی اطلاعات وجود نداشت. 
جلال: در دنیا مفهومی‌ بوده به نام نشانه‌گذاری کالا. این اصل را از قدیم پذیرفتیم. وقتی برای ملک شماره یونیک دارید، می‌توانید تملک آن را ثبت کنید.  این مفهومی‌که کالاها امکان اختصاص یک کد واحد را داشته باشد برای این انجام شد زیرا یک پدیده‌ای به نام کالاهای غیرمجاز داریم. بنابراین یک سناریو این بود که در مرزها مراقب باشیم و درست است و کار کرد آن مناسب و در حال اجراست. اما سناریوی دوم ممیزی قابل اتکا به کالاهای مجاز بود که برای تولیدات داخل و وارداتی قابل استفاده باشد. مساله بعدی هولوگرام بود که به دلیل تیراژ بالا انگیزه جعل وجود داشت.
حریری: به صورت شفاف منظوری که طی دو سال گذشته به آن تاکید کردم این بود که طرح شبنم منفعات شخصی دارد و به همین دلیل با آن مخالفم هستم.  برچسب را زمانی 110، 65، 70 می‌فروختند. اتاق در اعتراض به این موضوع زیر بار این نرفت زیرا به دنبال این نبود که بخشی از حق چاپ را به وی بدهند. ولی هر جا کسی اعتراضی نسبت به این طرح می‌کرد به آنها می‌گفتند 35 تومان حق هر کد برای شما و دیگر اعتراضی وجود نداشت.
بنابراین زنجیره‌ای از فساد با اجرای این طرح شکل گرفت. در سطح اجرا و اینکه چه کسی این کد‌ها را چاپ می‌کند شبهه ایجاد شد. یکی از چیزهایی که می‌توان کالایی را در بازار بیاورید این است که باید نمایندگی آن را داشته باشید، ولی در سطح بازار آرایشی و بهداشتی مواردی داریم که نمایندگی در ایران ندارد ولی کالای آن در بازار توزیع شده و کد شبنم نیز دارد. یعنی طرح شبنم در دسترس قاچاقچی بوده که به این کالاها چسبانده است و اینجا با قاچاقچی بیرون از حاکمیت معامله برچسب کردیم.
جلال: شما تنها حدس می‌زنید.
حریری: حتما سند‌های آن را به شما خواهم داد.
جلال: سندی از فساد در شبنم دارید ارایه کنید. اتهام‌هایی که در مورد دسترسی قاچاقچی می‌زنید را باید با استدلال و مدرک بگویید.
شما معتقدید این پروژه تجربه ملی ندارد ولی من حاضرم تجربه اجرا در سطح ملی را نیز به شما ارایه کنم. اما وقتی اتهام مالی وارد می‌کنید برای همین باید برای آن استدلال و سند بیاورید.
حریری: مگر نمی‌گویید مستند دارید، پس نام کشورهایی که این طرح را در سطح ملی برای مبارزه با قاچاق اجرا کرده، را نام ببرید؟
جلال: همان چهار کشور افریقایی که شما آنها را قبول ندارید مثل بورکینوفاسو. مگر ایرادی دارد؟ تازه  به جز کشور‌های آفریقایی باز کشورهای دیگری هم هستند. 
حریری: خب. پس بیشتر کشورهای آفریقایی این کار را انجام دادند.
جلال: علاوه بر این کشورهای آفریقایی، کشور‌های دیگری هم هستند.
حریری: کجا اسم ببرید؟
جلال: الان همراهم نیست.
حریری: شما تا آخر این طرح را رفتید شما 16 کشور را که این طرح را  اجرا کردند را می‌دانید.
جلال: 16 نه 35 کشور هستند.
حریری: شبنم در کنیایی تجربه دارد که دولتش بزرگ‌ترین قاچاقچی دنیاست.
جلال: ترکیه هم در بخش دارو اجرا کرد.
حریری: شما طرح شبنم را به عنون طرحی برای مبارزه با قاچاق کالا اعلام کردید چهار تا کشور در دنیا نام ببرید که به منظور مبارزه با قاچاق کالا چنین طرحی را اجرا کرده باشد.
جلال:‌ این استدلال را قبول ندارم که چون چهار تا کشور این کار را نکرده‌اند نمی‌توان این طرح را در کشور اجرا کرد.
حریری: پس تجربه جهانی از استدلال‌های شما پاک می‌شود.
جلال: ‌من مستندات را می‌فرستم. اینکه شما به این موضوع بسنده می‌کنید که چون تجربه جهانی ندارد اجرای آن اشتباه است و اینکه روی دارو که تجربه ملی دارد می‌پذیرید اما درمورد سایر کالاها نه جالب است.
حریری: این طرح به منظور سلامت محور طراحی شده یا مبارزه با کالای قاچاق؟
جلال:‌ چه فرقی می‌کند؟
حریری: فرق می‌کند. شما فقط به من بگویید که به چه منظوری این را طراحی کردید؟
جلال: برای ‌کالای غیرمجاز و قاچاق. کالای غیرمجاز قاچاق هم هست زیرا غیرمجاز عام‌تر است. بنابراین کالای غیرمجاز درست‌تر است.
حریری: این طرح را برای مبارزه با قاچاق طراحی کردید اما به نحوی پاسخ می‌دهید که چند منظوره باشد.
شما جای سلامت محور نیستید که بخواهید راجع به آن تصمیم بگیرید و سازمان متولی خود را دارد و حتی با هم دعوا دارید. سه سال است که با آنها سر این موضوع که این کد‌ها را چه کسی طراحی کند و با چه قیمتی همیشه بحث داشتید.
جلال:‌ این مشکل ستاد قاچاق است.
حریری: پس مشخص است که با هم دعوا دارید و شما از منظر مبارزه با قاچاق این طرح را اجرا می‌کنید.
از منظر سلامت جایگاه قانونی خاص وجود دارد و شما وزارت بهداشت نیستید، بلکه از دید و نگاه وزارت صنعت وارد این طرح شده و پس از آن وارد بحث مبارزه وکنترل  قاچاق در سطح عرضه شد.
جلال: این طرح برای جلوگیری ورود کالای غیرمجاز است.
حریری: نه این جور صحبت کردن بازی با کلمات است. اصل این طرح برای مبارزه با قاچاق طراحی شده است.
جلال: ‌قاچاق جزیی از کالای غیرمجاز است و این کاملا بدیهی است.
حریری:‌ اگر در دنیا چیزی همانند طرح شبنم برای مبارزه با قاچاق طراحی شده به من بگویید.
جلال: اصلا این طرح به منظور شفافیت طراحی شد.
جلال: دولت برای رد شبنم باید دلیل بیاورد.
حریری: نیازی به استدلال نیست. دولت جدید به این طرح اعتقاد ندارد. چرا اصرار می‌کنید؟
سرمایه‌گذاری از بیت‌المال شده؟ به چه حقی برای شرکت خصوصی از بیت‌المال استفاده کردید.
جلال: سرمایه‌گذاری از بیت‌المال یعنی حضور من به عنوان کارمند دولت که وقت خود را هزینه کردم.
حریری: نه. شما تئوری داشتید و حتی معتقد بودید که این طرح خودگردان است ولی الان اعلام می‌کنید که سرمایه‌گذاری از دولت روی آن انجام شده است.
برای غلط بودن شبنم همین بس که در کشوی هر کاسبی پر است.  نیتی که از ابتدا غلط بوده حتما نتیجه آن نیز غلط خواهد بود و غلط آن این است که نهایت کار این شرکت چنین می‌شود و کشوی میز هر کاسبی را که باز کنید کد شبنم وجود دارد. غلط این است که طرح شبنم را شما 110 تومان می‌فروشید و بعد 90 و 75 و در بازار 32 تومان نیز می‌توانیم تهیه کنیم و در تیراژ بالا 18 تومان نیز امکان خرید وجود دارد.